Artykuł dostępny również w formacie PDF
Przeczytasz w 4 minuty
Nasza sąsiadka-działkowiczka spytała kiedyś, jak radzimy sobie z problemem ślimaków. Sama, zaopatrzona w szpikulec i wiaderko biegała od krańca do krańca działki, wyłapując swoje ofiary. Mogliśmy powiedzieć jej, że to, co robi jest niehumanitarne, ale oczami wyobraźni już widzieliśmy jej nieufną reakcję. Dlatego postanowiliśmy sięgnąć po słowo, które składa się z nobliwego i szanowanego zwłaszcza przez osoby starsze: „kultura”.
To, co dla sąsiadki było intruzem czy też obcym zjadającym jej sałatę i marchewkę, z punktu widzenia permakulturowego jest częścią ekosystemu, czyli świata także ludzkiego. Oznacza to, że ślimak – podobnie jak człowiek – pełni istotną rolę w ekosystemie, mając swoje potrzeby, umiejętności i unikalne cechy, a przez to sam w sobie stanowi szczególną wartość. Nie chodzi tu o jakąś wydumaną miłość do ślimaczego gatunku. Jest to raczej droga do zrozumienia ślimaka i dzięki temu ograniczenia jego szkodliwej działalności, choć jest ona zgodna z jego naturą.
Permakultura to odpowiedź na antropocentryczną, czyli skupioną na sobie i swoich potrzebach, działalność człowieka, która doprowadziła do degradacji gleby, wody i powietrza – podstaw życia na Ziemi. A żyjemy w czasach masowego wymierania gatunków i zakłócania całych ekosystemów oraz stabilności cywilizacji ludzkiej. To niepodważalny fakt. Dlatego w permakulturze odnajdziemy dużo wątków etycznych: nie w sensie moralizatorstwa, odwoływania się do jakichś wyższych racji, ale opartych na podstawach naukowych obserwacjach.
Jesteśmy częścią przyrody i troska o planetę obejmuje również nasze potrzeby: żywność, schronienie, warunki do rozwoju, serdeczne relacje międzyludzkie. Wychodząc od wzięcia odpowiedzialności za swoje życie, bierzemy ją także za życie najbliższych i otoczenie. Bo tylko w ten sposób jesteśmy w stanie budować trwałe, bardziej szczęśliwe społeczności oparte na wymianie i współpracy. Choć zasady permakultury najczęściej wykorzystujemy jako ogrodnicy, to ich uniwersalność możemy stosować również w naszych codziennych wyborach, w pracy czy innych aspektach życia. Ramami etycznymi naszych decyzji są dbanie o planetę, o ludzi oraz zwrot nadmiaru. Wymagają one myślenia długofalowego o skutkach naszych działań i poszerzania wiedzy o powiązaniach wszystkich użytkowników biosfery.
Zasadniczym filarem permakultury jest ogrodnictwo i uprawa własnej żywności – w końcu to produkt pierwszej potrzeby. Bardziej szczegółowe zasady permakultury będą stanowić dla nas inspirację do tworzenia ekologicznych, bioróżnorodnych i wydajnych systemów. Pozwolą rozwinąć ciekawość, by umiejętnie „czytać krajobraz”. W celu osiągania maksimum efektów przy minimum zmian pomaga łączenie elementów łapiących i magazynujących różne energie. Przykładowo warto zadbać o zbieranie deszczówki do podlewania w czasie suszy czy regenerację ziemi kompostem. Na zdrowej, pełnej życia glebie nie tylko wyrosną zdrowe rośliny i plony, ale również pomoże to nam globalnie poprzez wychwytywanie nadmiaru dwutlenku węgla z atmosfery. Ogrodnictwo wiąże się z ruchem fizycznym i wspieraniem sił witalnych, można je praktykować wszędzie: na działkach, w przydomowych ogródkach, na parapetach czy balkonach. Jeżeli ktoś nie ma swojego kawałka zieleni, może dołączyć do społeczności Ołbińskiego Ogrodu Otwartego, w którym uczymy się projektowania permakulturowego.
A co ze ślimakami? Można je choćby wyłapywać i przenosić z dala od naszego ogrodu warzywnego. Można też posadzić kilka roślin więcej, którymi zajmą się, zamiast naszą sałatą. Można w końcu zaprosić do naszego ogrodu jeże lub kaczki, które żywią się ślimakami.
Bruno Zachariasiewicz, Albert Miściorak
– koordynatorzy Ołbińskiego Ogrodu Otwartego , czyli permakulturowego ogrodu społecznego (jest współtworzony z Fundacją Plastformers , Ołbińskim Centrum Aktywności Lokalnej Stowarzyszeniem Żółty Parasol , Fundacją Ładne Historie oraz ROD-em Lepsze Jutro). Wspierają integrację lokalnej społeczności, prowadzą eksperymenty ogrodnicze, warsztaty edukacyjne i wydarzenia kulturalne. Przyświeca im idea, by ogródki były nieodłączną, lubianą częścią miasta. Widzą w nich niesamowity potencjał: od działań z mieszkańcami, ekologię, edukację szkolną, przez zdrowy wysiłek fizyczny, urok bioróżnorodności po urban farming, czyli miejskie rolnictwo.
Permakultura to odpowiedź na antropocentryczną działalność człowieka, która doprowadziła do degradacji gleby, wody i powietrza – podstaw życia na Ziemi.
