Kryzys wywołany pandemią koronawirusa i wszelkie ograniczenia z nim związane już od przeszło czterdziestu dni paraliżują bądź znacząco utrudniają nasze życie. Wprowadzane obostrzenia, mające zapobiec rozprzestrzenianiu się epidemii dużej części z nas ograniczyły, a często wręcz uniemożliwiły aktywność zarobkową. Do tej grupy zaliczają się także ludzie kultury, w tym osoby zajmujące się na co dzień literaturą, których dochody w dużym stopniu wiążą się z licznie teraz odwoływanymi wydarzeniami kulturalnymi.
Choć wielu z nas może się wydawać, że przeciętny pisarz lub pisarka żyje ze sprzedaży książek, to w większości wypadków wcale tak nie jest. Pandemia spowodowała zresztą poważne kłopoty i dla branży wydawniczej, dystrybucyjnej oraz księgarskiej, które w krótkim czasie będą skutkować jeszcze niższymi dochodami autorów. Ponadto specyfika polskiego rynku wydawniczego i stosunkowo niski poziom czytelnictwa sprawiają, że wielokrotnie głównym źródłem zarobku dla autorek i autorów są działania podejmowane wokół ich utworów: spotkania autorskie, czytania, targi i kiermasze, festiwale literackie, premiery i promocje książek. Z uwagi na pandemię wszystkie te wydarzenia musiały zostać odwołane, a ich nowe daty na razie nie są pewne. Tylko we Wrocławiu odwołane lub przeniesione na późniejsze terminy zostały duże imprezy literackie: Międzynarodowy Festiwal Poezji Silesius i gala wręczenia Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius, Europejska Noc Literatury, Międzynarodowy Festiwal Kryminału Wrocław czy Miesiąc Spotkań Autorskich. We Wrocławskim Domu Literatury z uwagi na pandemię odwołano już blisko sto wydarzeń stricte literackich, a przecież dochodzą do tego imprezy organizowane przez inne instytucje kultury, księgarnie czy Miejską Bibliotekę Publiczną.
Zdając sobie sprawę z tego w jak trudnej sytuacji znaleźli się twórcy literatury, Strefa Kultury Wrocław i Wrocławski Dom Literatury, czyli instytucje szczególnie zaangażowane w budowanie życia literackiego w stolicy Dolnego Śląska, postanowiły uruchomić specjalną ścieżkę Wrocławskiego Programu Wydawniczego skierowaną do autorów.
Ścieżka na czas kryzysu
W związku z pandemią zdecydowaliśmy część środków na Wrocławski Program Wydawniczy przeznaczyć na specjalną ścieżkę dla autorów – mówi Dominika Kawalerowicz, dyrektor programowa Strefy Kultury Wrocław. – Cieszę się, że w tym działaniu łączymy potencjał dwóch wrocławskich instytucji kultury. Naszym celem jest pilne wsparcie twórczości i autorów związanych z Wrocławiem i Dolnym Śląskiem. Nowa ścieżka naboru do Wrocławskiego Programu Wydawniczego w zamyśle organizatorów nie będzie następnym konkursem grantowym, ale będzie miała charakter nowego, unikatowego sposobu promocji twórczości literackiej, a jednocześnie zapewni najbardziej potrzebującym autorkom i autorom, a także tłumaczkom i tłumaczom wsparcie finansowe. Łączna pula środków do rozdysponowania to 132 000 złotych, gdzie jednorazowa pomoc dla jednego twórcy wyniesie 2200 złotych brutto.
W naborze będą mogli będą mogły pisarki i pisarze, tłumaczki i tłumacze, którzy w ciągu ostatnich pięciu lat napisali lub przetłumaczyli i wydali książkę prozatorską lub tom poetycki (oznaczone numerem ISBN) lub opublikowali co najmniej pięć tekstów (proza lub wiersze) w czasopismach bądź antologiach (oznaczonych numerami ISSN lub ISBN). Z powyższych wymogów zwolnieni będą członkowie organizacji zrzeszających autorów: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, Związek Literatów Polskich, Stowarzyszenie Unia Literacka i Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury. Wystarczy, że spełnią oni pozostałe kryteria programu – obowiązujące wszystkich. A te dotyczą w zasadzie trzech kwestii.
Po pierwsze autorki i autorzy, którzy zechcą skorzystać z programu, zobowiążą się do powierzenia organizatorom na podstawie niewyłącznych licencji fragmentów swojej niepublikowanej twórczości, pomagając nam stworzyć zręby swoistego „banku wrocławskiej literatury”, rodzaju pisarskiego portfolio, które będziemy mogli promować i udostępniać w przyszłości na przykład wydawcom. Po drugie program jest skierowany do pisarzy i tłumaczy wrocławskich, co weryfikowane będzie miejscem rozliczania podatku dochodowego. Jeśli pracujący we Wrocławiu albo mieszkający tu autor nie jest wrocławskim podatnikiem, będzie mógł się jako taki zarejestrować nawet w trakcie naborów. Po trzecie o otrzymanie wsparcia finansowego w pierwszej kolejności będą mogły się ubiegać osoby, które nie są zatrudnione na etatach w pełnym wymiarze czasu pracy, nie pobierają rent lub emerytur wyższych niż średnia krajowa lub od początku roku do czasu ogłoszenia naboru z tytułu sprzedaży majątkowych praw autorskich nie uzyskały dochodów w kwocie wyższej niż czterokrotność miesięcznej płacy minimalnej. Program skonstruowany jest w taki sposób, gdyż ze względu na ograniczony zasób środków, w pierwszej kolejności chcielibyśmy dotrzeć do tych, którym dziś jest najtrudniej. Dzięki temu działaniu inwestujemy w literacką przyszłość miasta, licząc na jak najszybszy powrót do aktywnych działań literackich i promocji czytelnictwa zaraz po zakończeniu pandemii – mówi Irek Grin, dyrektor Wrocławskiego Domu Literatury.
Szczegółowe informacje dotyczące programu oraz regulamin składania wniosków zostanie opublikowany na stronach internetowych organizatorów 1 maja 2020 roku. Tego też dnia wystartuje pierwszy nabór, który potrwa dwa tygodnie – tak, by środki przyznane zostały wnioskującym jeszcze w tym miesiącu. Jeśli pula pieniędzy nie zostanie wyczerpana w pierwszym naborze, przewidziane są kolejne, organizowane w następnych miesiącach (aż do wyczerpania puli).
