A-i-R Sanatorium Dźwięku

A-i-R Sanatorium Dźwięku

Dziedzina: Muzyka, sound art, nowe media Miasto rezydencji: Sokołowsko

Fundacja In Situ poprzez trzynaście lat swojej działalności zorganizowała ponad sto wydarzeń artystycznych. Do kluczowych, cyklicznych wydarzeń realizowanych w Polsce, w Międzynarodowym Laboratorium Kultury w Sokołowsku należą: Konteksty – Międzynarodowy Festiwal Sztuki Efemerycznej, Sokołowsko Festiwal Filmowy Hommage à Kieślowski oraz Festiwal Sanatorium Dźwięku, którego odnogę od 2015 roku stanowią rezydencje artystyczne. Zamierzeniem organizatorów jest tworzenie w malowniczej XIX-wiecznej dolnośląskiej wsi sanatoryjnej przestrzeni dla realizacji projektów artystycznych, różnorodnych i interdyscyplinarnych działań twórczych, badań, spotkań, konfrontowania poglądów, wymiany myśli i doświadczeń, a także upowszechnianie nowatorskich postaw artystycznych i wspieranie różnych form aktywności twórczej. Zabytkowy, niezwykły budynek dawnego Sanatorium dr. Brehmera oraz otaczająca go infrastruktura Parku Zdrojowego tworzą w Sokołowsku miejsce idealne do realizacji pobytów rezydencyjnych.

„A-i-R Sanatorium Dźwięku Sokołowsko”, działający od marca 2016 roku program rezydencji dla kompozytorów, improwizatorów i artystów dźwiękowych miał na celu stworzenie platformy dla współczesnej muzyki oraz szeroko rozumianej sztuki dźwięku. Jednym z głównych założeń programu jest też wspieranie nowych, twórczych kuratorskich praktyk odnoszących się do tematu dźwięku i muzyki, a także poszukiwanie sensu skrzyżowania muzyki i technologii. Twórcy zaproszeni do tzw. „polskiego Davos” to przedstawiciele najbardziej cenionego grona artystów dźwiękowych, współczesnych poszukujących kompozytorów i muzyków z najważniejszych centrów dźwiękowych na świecie. Koncepcja całorocznych rezydencji artystycznych, odbywających się w Sokołowsku oraz okolicach, opierała się na zaproszeniu na Dolny Śląsk ośmiu rezydentów tworzących na styku muzyki i performensu.

Artyści:

Jako pierwszy do Sokołowska, w marcu 2016 roku, przyjechał Martin Howse, twórca zajmujący się artystycznym badaniem powiązań pomiędzy ziemią (zjawiska geofizyczne), oprogramowaniem i ludzką psychiką (psychogeophysics). Na terenie sanatorium badał geosferę wsi i okolic, przy wsparciu badań naukowych. Szukał i rejestrował dźwięki mogące posłużyć do stworzenia instalacji.

Martin Howse - Artysta dźwiękowy i teoretyk. Ukończył studia w zakresie sztuk wizualnych na Goldsmiths College w Londynie. Do swoich działań stosuje niestandardowy software oraz moduły do generowania i przetwarzania danych/kodów. Bada związki między fenomenami geofizycznymi, technologią cyfrową i ludzką psychiką, opracowując szereg koncepcji odwołujących się do animizmu i sytuacjonizmu. W latach 1998-2005 przewodził grupie ap zajmującej się nowymi technologiami, a w szczególności wykorzystaniem elektronicznych odpadów, co przyczyniło się wzrostu zainteresowani estetyką glitch. Jego praca ap201 (wystawiona na pustyni Mojave) otrzymała pierwszą nagrodę w konkursie VIDA 8.0 Art & Artificial Life (2005 r.). Wspólnie z Jonathanem Kempem założył platformę edukacyjną xxxxx, w ramach której zorganizowali dużą konferencję oraz cykl warsztatów i koncertów (2006 r.). Jest członkiem kolektywu Take2030.W ostatniej dekadzie aktywnie uczestniczył w programach laboratoryjnych, wykładał, publikował i występował na całym świecie. Mieszka w Londynie i Berlinie.

W kwietniu rezydentem był Mario de Vega, który przy współpracy z Marceliną Wellmer pracował nad zagadnieniem „Phase Disorder”. Podczas pobytu duet koncentrował się na poszukiwaniu zjawisk akustycznych w Sokołowsku. Artyści wykorzystywali techniki nagraniowe oparte na metodzie inżynierii odwrotnej oraz zajmowali się modyfikacją materiałów zastanych na miejscu w celu zebrania tworzywa na serię rzeźb i występ audio-wideo. Cały proces oraz jego efekt końcowy został udokumentowany fotograficznie i zdigitalizowany w elu tworzenia ruchomych obrazów opatrzonych narracją.

Mario de Vega – artysta tworzy instalacje site-specific, rzeźby oraz dźwiękowe dokumentacje zjawisk efemerycznych. Wykorzystując różne środki i techniki, de Vega bada zjawisko awarii, luk w zabezpieczeniu oprogramowania i symulacji. Jego prace wystawiano w Meksyku, USA, Kanadzie, Afryce Południowej, Indiach i Rosji. Mieszka i pracuje w Berlinie i w Meksyku.

Marcelina Wellmer pracuje na styku sztuk wideo, instalacji i malarstwa, zgłębiając symbiotyczną relację pomiędzy człowiekiem a interfejsem kanałów komunikacji i mediami. W swoich poszukiwaniach przekracza granicę pomiędzy narzędziami cyfrowymi i analogowymi. Wellmer wykorzystuje utracone i odzyskane dane oraz oprogramowanie IT, badając proces kodowania i dekodowania wiadomości. Jej prace wystawiano w Europie, Australii, Kanadzie, USA  Japonii. Obecnie mieszka i pracuje w Berlinie.

Kolejnym twórcą, który zawitał do Sokołowska, był włoski kompozytor Alessandro Bosetti. Podczas rezydencji pracował nad rozwinięciem opery radiowej pt. „The Notebooks”. Punktem wyjścia do pracy nad projektem były zgromadzone w archiwach w Brnie notatki wybitnego czeskiego kompozytora, Leoša Janáčka. Podczas badań w Brnie Alessandro Bosetti wybrał kilkadziesiąt notatek Janáčka i postanowił wykorzystać jej jako partyturę muzyczną. W trakcie rezydencji w Sokołowsku artysta pracował też nad nową wersją dźwiękową swojej opery praz nad stworzeniem jej wizualnego odpowiednika, odnoszącego się do notacji Janáčka. Rezultatem była praca audio-video na temat zapisków czeskiego kompozytora, która została zaprezentowana podczas Festiwalu Sanatorium Dźwięku w 2016 roku.

Alessandro Bosetti - kompozytor, performer i artysta dźwiękowy. Większość jego prac odnosi się do kwestii muzykalności języka mówionego i dźwiękowych aspektów komunikacji werbalnej, zwłaszcza nieporozumień i problematyki tłumaczenia. Znacząca część jego utworów to kompozycje na głos i elektronikę zacierające różnice między nimi. Komponował na zamówienia tak ważnych instytucji jak GRM w Paryżu, Roulette czy The Stone w Nowym Jorku, Cafe OTO w Londynie, WDR Studio-akustische-Kunst w Kolonii czy Deutschland Radio Kultur w Berlinie a także innych w Europie, Azji i Stanach Zjednoczonych. Uhonorowany takimi nagrodami jak Phonurgia Nova (2012) za kompozycję „636”, IDAF (2013) za „Mask Mirror”, Ars Acustica (2015) za „The Notebooks”. Współpracuje m.in. z Tonym Buckiem, Chrisem Abrahamsem (The Necks), Jennifer Walshe. Jako kompozytor współpracuje także z takimi zespołami jak Kammerenseble Neue Musik i Die Maulwerker w Berlinie czy Neue Vokalsolisten Stuttgarcie.

Stephen Cornford, angielski artysta dźwiękowy, podczas rezydencji w maju pracował nad projektem pt. „Migration” i stworzeniem instalacji dźwiękowej złożonej z 97 dyktafonów kasetowych. Mechanika i elektronika tych urządzeń zostały subtelnie przekształcone – ich prosty ruch, napięcie i hałas operacyjny zostały połączone w wizualną i fonetyczną formę, przypominającą odgłos zmasowanej migracji ptaków lub owadów.

Stephen Cornford  – artysta audiowizualny, autor licznych instalacji i performansów. Do swoich działań wykorzystuje głównie użytkowe urządzenia elektroniczne (magnetofony, radioodbiorniki, dyktafony itp.), poddając je znacznym przekształceniom i poszerzając ich możliwości ekspresyjne. Studiował rzeźbę w Slade School of Fine Art i Dartington College of Arts. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską pod kierunkiem Jussiego Parikki i Iana Dawsona w Winchester School of Art. Jest współorganizatorem festiwalu Audiograft w Oksfordzie i wytwórni płytowej Consumer Waste, a także jednym z członków-założycieli grupy Bristol Experimental & Expanded Film. Swoje prace prezentował na licznych wystawach indywidualnych (w Tokio,Berlinie, Brighton, Bergen, Ljubljanie i Londynie) oraz zbiorowych (Karlsruhe, Tokio, Bazylea, Wenecja, Łódź, Poznań). Nagrania muzyczne publikuje nakładem Cathnor Recordings, VLZprodukt, Senufo Editions, MoTA, Winds Measure, Rumpsti Pumsti. Współpracował m.in. z Benem Gwilliamem, Patrickiem Farmerem, Danielem Bennettem i Samuelem Rodgersem.

W czerwcu w Sokołowsku przebywał Valerio Tricoli, który pracował nad przygotowaniami do wystawienia quasi-opery na temat jej prapoczątków pt. „Valerio Tricoli plays Pierre Schaeffer Diaries”. Oparte na pamiętnikach i nagraniach głosu jego twórcy, Pierre’a Schaeffera, działo opowiada nieortodoksyjną historię jednego z najważniejszych nurtów muzyki XX wieku. W elu skomponowania dzieła rezydent przygotował we współpracy z Danielem Muzyczukiem oraz kuratorem Michałem Liberą libretto na podstawie pamiętników Schaeffera, zbierał nagrania terenowe oraz badał monumentalną architekturę schroniska w Sokołowsku. Nagrania uwiecznił na taśmie oraz opracował performans muzyczny z ich wykorzystaniem – przestrzeń sanatorium posłużyła jako naturalna scenografia dla opery.

Valerio Tricoli jest włoskim muzykiem i rzeźbiarzem dźwiękowym, który tworzy muzykę z rozmaitych dźwięków, posiłkując się analogowymi instrumentami elektronicznymi oraz taśmami. Zestaw sprzętu podczas jego występów zależy od przestrzeni, ale efektem jest zawsze fascynująca mieszanka muzyki konkretnej i elektroakustyki, którą tak dobrze oddaje wyczerpujący i pełen napięcia album „Miseri Lares” wydany w PAN.

Michael Pisaro skupił się na budowaniu kompozycji będącej kontynuacją i rozwinięciem jego koncepcji twórczej. Nad interpretacją szkiców do nowej kompozycji, realizowanych na początku rezydencji, artysta miał możliwość pracy z innymi artystami zaproszonymi do Sokołowska.

Pisaro jest gitarzystą i kompozytorem. Członek grupy Wandelweiser Ensemble, skomponował ponad 80 utworów w bardzo różnych kombinacjach instrumentalnych, w tym kilku utworów na instrumentacji zmiennej. Szczególnie duża kategoria prac Pisaro są utwory solowe, zwłaszcza seria 36 sztuk (pogrupowanych w 6 dłuższych prac) przez 3 leta w 156-koncertowej serii organizowanej przez Carlo Inderhees w Berlinie w latach 1997-1999. Kolejny solowy utwór pi (1-2594) był prezentowany na takich festiwalach jak Evanston – Illinois, Düsseldorf czy Huddersfield Contemporary Music Festival. Jego utwory często korelowały z poezją jak np. słynna Harmony Series która funkcjonowała jako antologia poetycka i kolekcja partytur niezdeterminowanych, July Mountain który był tłumaczniem na muzykę utworu poety Wallace’a Stevens’a czy translasja na dżwięk dziełSpinozy. Kolejnne pole jego zainteresowań to nagrania terenowe z słynnym już jego dziełem Transparent City (2004-2006).

Sierpniowa rezydencja Olivii Block miała na celu stworzenie pracy powiązanej z przestrzenią niszczejącego budynku dawnego sanatorium w Sokołowsku. Artystka zaprojektowała instalację dźwiękową opierającą się na wykorzystaniu odgłosów oddechu, które nawarstwiając się i gęstniejąc, scaliły się z prawdziwym dźwiękiem przestrzeni. Praca została wykonana z ośmiokanałowej instalacji głośnikowej, ukrytej wśród wielkich zasłon z bawełnianej gazy chirurgicznej. Falując, zasłony łapały powietrze – symulując jego ruch jako „przepływ energii”.

Olivia Block – kompozytorka i artystka dźwiękowa o wielkiej wrażliwości na brzmienie. Tworzy instalacje audio-wizualne, performance, dźwiękopisy, a także utwory na orkiestrę i zespoły kameralne. W swej twórczości wykorzystuje rozmaite instrumenty muzyczne i urządzenia elektroniczne, jak i techniki nagrań terenowych. Styl kompozytorski Block wychodzi od syntezy kameralistyki i elektroakustyki (Pure Gaze, Mobius Fuse, Karren). Formy gesturalnego wykonania podkreślają barwę dźwięku i dynamikę instalacji. Do częściowo improwizowanych, elektronicznych i multimedialnych kompozycji, wykorzystywane są dźwięki z taśm mikrokasetowych, wideo i slajdy 35mm, jak i różnorodne materiały (kawałki metalu, odłamki szkła). Prace Block odzwierciedlają jej zainteresowanie przestrzenią publiczną (sztuka site – specific), eksplorując dźwięk jako obiekt architektoniczny i koncentrując się na treściach pozamuzycznych.

Celem rezydencji Keith’a Rowe’a była kontynuacja rozpoczętego w 2015 roku projektu „Dry Mountain” wspólnie z Gerardem Lebikiem. Muzycy nagrali wówczas swoje improwizacje, a następnie wybrali z nich kilkuminutowy fragment i utworzyli do niego partyturę. Podczas rezydencji artysta rozwijał swoje kompozycje i współpracował przy realizacji z wykonawcami partytury. Do interpretacji skomponowanego utworu zostali zaproszeni instrumentaliści – Johny Chang, Mike Majkowski, Bryan Eubanks, Xavier Lopez, Jonas Kocher, Gaudenz Badrutt, Emilio Gordoa, a także artyści wizualni Bożenna Biskupska, Radek Szlaga, Alicja Bielawska, Daniel KOniusz, którzy na jego podstawie stworzyli kolejne partytury graficzne, możliwe do zrealizowania w różnorodnych konfiguracjach instrumentalnych.

Keith Rowe – brytyjski muzyk i malarz, czołowy twórca elektroakustycznej muzyki improwizowanej (EAI). Współtwórca AMM – jednego z pierwszych europejskich zespołów free-improv. Założyciel supergrupy MIMEO, w skład której wchodzą najbardziej kreatywni artyści współczesnej sceny elektronicznej i elektroakustycznej (m.in. Peter Rehberg, Jérôme Noetinger, Phil Durrant, Marcus Schmickler czy Christian Fennesz). Rowe zasłynął dzięki wykorzystaniu niestandardowych technik preparowania gitary oraz obiektów akustycznych, generatorów i transmiterów fal radiowych, tworząc złożone struktury improwizowane, nawiązujące do najświetniejszych dokonań studyjnej muzyki elektronicznej, elektroakustycznej i konkretnej. Artysta nagrywa głównie dla wytwórni Erstwhile Records. Współpracował z tak znamienitymi twórcami jak Cornelius Cardew, Eddie Prévost, Christian Wolff, Howard Skempton, Jeffrey Morgan, John Tilbury, Evan Parker, Taku Sugimoto, Otomo Yoshihide, Sachiko M, Oren Ambarchi, Burkhard Beins czy Toshimaru Nakamura.